Actie tegen komst varkenskwekerij leidt naar Raad van State
De voorgeschiedenis begint al in 2006. De N.V. Ovidion, een groot legkippenbedrijf uit Diksmuide, gelegen in een regionaal bedrijventerrein, wenste haar activiteiten daar stop te zetten en haar milieuvergunning gesplitst over te brengen naar drie andere locaties: Torhout, Oostrozebeke en Beveren. De vergunning voor 200.000 legkippen wordt opgesplitst in 3 stallen met respectievelijk 66.600, 66.600 en 66.800 legkippen. Op de nieuwe vestigingsplaats vindt merkwaardig genoeg een omschakeling plaats van legkippen naar varkens.
In Beveren is op 26 januari 2006 een aanvraag binnengekomen voor de vestiging van een gesloten varkensbedrijf met 3210 varkens, 384 zeugen en 2826 mestvarkens op een terrein in de Achterhoek. Aangezien het hier gaat over een nieuw grootschalig bedrijf van klasse 1, legt het College van Burgemeester en Schepenen de verplichting van een Milieueffecten Rapport (MER) op. Het bedrijf probeert op alle mogelijke manieren om van deze MER-verplichting af te geraken, maar slaagt daar niet in.
Het College vraagt de aanvragers in diverse collegenota’s om een andere locatie te zoeken omdat de vestiging in de Achterhoek te dicht bij het woongebied ligt, meerbepaald op een afstand van 515m van een woongebied, op 690m van een woongebied met landelijk karakter en op 880m van een natuurgebied. Dichtbij liggen er zonevreemde woonkorrels.
Eind 2006 is het MER klaar. Er wordt slechts één alternatieve locatie onderzocht, namelijk de Broekstraat. Deze locatie wordt door de afdeling natuur verworpen omdat dit gebied rond Singelberg in een relictzone ligt waar het open landschap beschermd dient te worden. Ook al scoort ze beter op het vlak van geurhinder dan de Achterhoek, toch wordt deze vestiging niet weerhouden en opteert het MER voor de locatie Achterhoek.
In het MER worden alle hinderlijke factoren zoals geur, lawaai, verkeer en milieu, leef- en woonkwaliteit sterk geminimaliseerd, onvoldoende onderzocht of weerlegd en worden alle milderende maatregelen gemaximaliseerd.
Op 5 januari 2007 wordt een bouwvergunning en een milieuvergunning aangevraagd omdat het dossier dan pas vervolledigd is met een MER. Het openbaar onderzoek loopt tot 12 februari 2007. Op 31 januari 2007 belegt de gemeente onder grote belangstelling een informatievergadering. Heel wat mensen hebben gereageerd op een schrijven van raadslid Ludo De Block dat de mensen oproept op deze vergadering aanwezig te zijn. De aanwezigen uiten heel wat protest. Op deze avond wordt besloten een actiecomité op te richten.
Voor de milieuvergunning komen er 705 bezwaarschriften binnen. Het schepencollege geeft in de eerste fase een ongunstig preadvies. Het dossier gaat vervolgens voor advies naar de provinciale commissie voor leefmilieu. Het advies van deze commissie gaat op haar beurt naar de bestendige deputatie van de provincie die op basis van dit advies een beslissing neemt.
Een afvaardiging van het comité wordt op de vergadering van de provinciale commissie gehoord. Hier blijkt dat de standpunten van het actiecomité op begrip kunnen rekenen van verschillende leden. Toch wordt een positief advies uitgesproken ten voordele van het varkensbedrijf. De bestendige deputatie volgt dit advies en geeft het bedrijf een milieuvergunning met de volgende motivatie:
"Het bedrijf ligt in landbouwgebied, de afstandsregels worden gerespecteerd, de milieuvergunning kan overgedragen worden, alle nadelige effecten voor de omgeving worden via de bouwtechnologie en de milderende maatregelen opgelost, de aanvraag voldoet aan de wetgeving voor milieu en stedenbouw."
De Burgemeester en zijn Schepenen sluiten zich hierbij aan en tekenen tegen de milieuvergunning geen beroep aan bij de bevoegde minister. Integendeel, zij leveren zelfs een bouwvergunning af.
In een schrijven van 27 juni 2007 stelt het college dat zij over geen enkel argument beschikken om de vergunning te weigeren, omdat de hogere overheid, de provincie en de minister, op basis van de adviezen, de gemeente toch in het ongelijk zou stellen. De gemeente is verplicht de wettelijke procedure te volgen. Met onze houding wenst het college van burgemeester en schepenen ook absoluut te vermijden dat onze inwoners valse hoop zouden koesteren en er ten onrechte van zouden uitgaan dat de gemeente de komst van het bedrijf kan tegenhouden.
Gemeenteraadslid Ludo De Block (Groen!) brengt in herinnering: "Het College van Burgemeester en Schepenen speelt Pontius Pilatus, wast haar handen in onschuld en verschuilt zich achter de hogere overheid.De door de wet voorziene democratische procedure laat toe dat elke burger, maar ook elk gemeentebestuur in beroep kan gaan tegen een beslissing van een hogere overheid. Op voorhand zeggen dat je geen kans maakt, wijst erop dat er andere invloeden zijn die doorslaggevend zijn voor de besluitvorming van de gemeente. We kunnen besluiten dat varkens belangrijker zijn dan mensen en dat de enkelen die met varkens bezig zijn belangrijker geacht worden dan de woonkwaliteit van een grote groep mensen!"
Na samenspraak met de raadsman meende het actiecomité over voldoende argumenten te beschikken om in beroep te gaan bij de Vlaamse minister voor leefmilieu, Crevits. Een afvaardiging van het comité wordt op haar kabinet ontvangen en de medewerkers van de minister lijken wel oren te hebben naar de argumenten van het actiecomité. Maar merkwaardig genoeg, beslist de minister toch op 3 december 2007 op basis van dezelfde argumenten van de provincie om het beroep niet in te willigen en het varkensbedrijf een vergunning toe te kennen.
Er zijn rare dingen gebeurd in deze varkenszaak. Roland De Block, bewoner uit de buurt, had er een verzameling van gemaakt. Daaruit bleek dat de overheid eigenlijk niet goed wist waarover het ging. Zo sprak de vergunning op een bepaald moment voor 319 koeien. Maar nooit is er in de Achterhoek sprake geweest van koeien en dat wisten ze op de provincie niet eens en op het kabinet van minister Crevits ook niet.
De besluitvorming van het College van Burgemeester en Schepenen, de deputatie van de provincie en de bevoegde minister is tot nog toe een puur politiek gegeven geweest. De politieke partijen waarbij zij aanleunen - CD&V en Open VLD - worden sterk beïnvloed door de agro-industrie. Deze beïnvloeding verloopt via familiale banden, via besturen van 'bevriende landbouworganisaties' en via bedrijven die een poot hebben in alle takken met financiën, de stallenbouw, het leveren van de varkens, de slachthuizen, de veevoeders- en transportsector.
Er wordt aan de Achterhoek ook geen rekening gehouden met de woonkorrels of groepen van huizen in de omgeving. "Ze zijn zonevreemd omdat ze in landbouwzone staan.", werd gezegd. Maar wettelijk is dat wel in orde. Toch zegt de overheid dat de woonkorrels zonevreemd zijn en dat er dus met die woningen geen rekening moet gehouden worden. "Dus die bewoners kunnen geen hinder ondervinden van zo’n soort bedrijven. Straffe conclusie is dat.", aldus Roland De Block.
De laksheid rond het dossier was zó groot dat er zelfs niemand eens ter plaatse kwam kijken. Het gaat hierbij ook om foutieve afstanden van de varkenskwekerij tot de woningen Zowel in de tekst van de minister als dat van de deputatie is er volgens het comité geen enkel element gefundeerd weerlegd. Blijkt dat zij de geurhinder ook niet erg vinden.
"Veel mensen weten eigenlijk niet wat stank is.", aldus Ludo De Block, "Geur is een aërosol, die kan aangepakt worden op een scheikundige manier die echter maar 30 % wegneemt. Om de aërosol volledig weg te nemen telt enkel een koolstoffilter. Maar dat is peperduur in aankoop en duur in productie. Er werd een studie gemaakt van 500 bladzijden door de Boerenbond en daar staat klaar en duidelijk dat zij omwille van economische redenen vinden dat zulke zuivering niet haalbaar is."
Varkenskwekerij gaat ook om mest. "In de beleidsnota van de gemeente hebben we gelezen dat mestbewerking één van de prioriteiten is van de gemeente. Ik denk niet dat er in België veel gemeenten zijn die dat in hun beleidsnota hebben staan." Daarmee in verband is het ook goed om weten dat het gebeid van Beveren op vlak van nitraten en fosfaten, nog altijd in het 'zwart' gebied ligt of boven het Vlaamse gemiddelde. Dat volgens cijfers uit 2006 en deze van 2007 zullen nog slechter zijn. Uit dat alles besluit het actiecomité dat de overheid op elk niveau onzorgvuldig gewerkt heeft rond de vergunning voor deze varkenskwekerij.
naar de Raad van State
Er werd ook in de rechtspraak van de Raad van State gezocht en er zijn gelijkaardige gevallen bekend die niet zoveel verschilden met de Beverse Achterhoek en waarbij de Raad van State de zijde van de burgers moest kiezen. "Dat is het verschil met het gemeentelijk, provinciale of gewestelijk vlak, dat zijn daar politieke besluitvormingen en die staan wel eens onder invloed van lobby’s. De Raad van State is een ander niveau, een onafhankelijk rechtsorgaan dat rekening houdt met álle argumenten van alle partijen. Elke fout in de besluitvorming wordt afgestraft. De belangen van de inwoners en hun bezwaren worden anders bekeken dan bij de politieke besluitvorming. Het kan niet dat 705 bezwaren zomaar onterecht zouden zijn. Elk bezwaar dient getoetst te worden naar invloed en realiteit. Er gebeurt een meer zorgvuldige belangenafweging.", zo omschreef woordvoerder Ludo De Block de stap naar de Raad van State.
Het actiecomité verwijst ook naar het boek Rechtsbescherming van de burger tegen de overheid geschreven door Cathy Berx, CD&V-parlementslid en toekomstig gouverneur van Antwerpen. Ze schreef het boek van 600 bladzijden toen ze aan de universiteit van Antwerpen verbonden was. Op een aantal zaken die in het boek voor komen kan het comité zich steunen. En dat maakt de conclusie nog sterker dat ze aan de Achterhoek een sterk dossier hebben.
vraag om steun
De procedure voor de Raad van State kost ook geld. Er is al eens een deel bijeengebracht in een eerste fase en heel veel mensen uit de betrokken buurt hebben spontaan tot 50 euro gegeven. Met de bemerking er bij: "Als ge nog geld nodig hebt, moet ge zeker terug komen."
"De bedoeling is eigenlijk een stuk in te spelen op het feit dat Beveren zich wil propageren als het 'grootste winkeldorp van Vlaanderen' en daar heeft het comité zeker geen probleem mee, waar we wellen zeker niet dat Beveren het 'grootste varkensdorp' zou worden. "
Het comité rekent op de milde steun van de 705 mensen die bezwaar hebben ingediend op het rekeningnummer 755-4451594-26.
De aanvragers voor de varkenskwekerij kunnen dus eventueel starten met de bouwwerken. Indien zij dit zouden doen nemen zij weliswaar een enorm risico aangezien zij bij ongelijk het terrein in de bestaande toestand moeten herstellen. (Rolf Duchamps)